Boekbespreking van de leeskring Marken
Titel boek: Lichter dan ik
Auteur: Michielsen, Dido
Verslag gemaakt door Anita Kenbeek e.a.
Eigenlijk zijn er alleen maar lovende woorden over dit boek: een prachtige verhaal. Iedereen noemde wel een of meer van de volgende woorden: indrukwekkend, interessant, onthutsend, ontroerend, aangrijpend. Ook het woord eye-opener viel meerdere keren: kennis maken met een wereld die we niet kennen, verteld door iemand uit die wereld.
Allemaal vonden we het ook interessant om te lezen hoe de koloniale verhoudingen waren van de Nederlanders tov de inlanders. De Nederlanders hadden totaal geen oog voor de Javaanse cultuur. En onthutsend vonden we het hoe de hoofdpersoon, Isah, genaamd, behandeld werd door haar Nederlandse “man”, die haar verstoot als hij gaat trouwen.
Het verhaal wordt door Isah verteld aan Djantin Wiggers, die kan lezen en schrijven. Een mooie symboliek, want Djantin betekent batikpen. Isah is door haar moeder ingewijd in de kunst van het batikken, zowel in het proces, als in de symboliek van de patronen.
Isah groeit op aan het hof van de sultan. Dat lijkt sprookjesachtig, maar het is een hiërarchische samenleving, waar Isah ergens onderaan staat. Het leven ten dienste van de sultan. Isah besluit dat zij niet uitgehuwelijkt wil worden en kiest ervoor njai te worden van een Nederlander, in de hoop, dat het tot een huwelijk komt. Zij krijgen twee kinderen, maar als Gey besluit met een Nederlandse vrouw te trouwen, stuurt hij Isah weg. Uiteindelijk mag ze als baboe werken bij een bevriend echtpaar dat haar nog heel jonge kinderen adopteert, onder de voorwaarde dat zij zich nooit als moeder kenbaar mag maken. Zij accepteert dat aanbod, hoe moeilijk dat ook is. Als de kinderen uiteindelijk naar een internaat gaan (betaald door de vader, dat wel) verliest ze de kinderen uit het oog. Ze probeert de rest van haar leven informatie over ze te vinden door navragen en uit krantenberichten.
Dat zij uiteindelijk haar geschiedenis laat optekenen, is omdat zij hoopt dat haar kinderen later mogelijk kunnen lezen dat zij hun moeder was.
Wat een dappere vrouw, wat een triest leven. Ze wil zelf haar lot in handen nemen en dat loopt anders dan ze gehoopt had.
Het verhaal riep bij meerdere lezers herinneringen op aan aanverwante onderwerpen, zoals de slavernij op de plantages in Suriname. De titel Lichter dan ik slaat natuurlijk op de kleur van kinderen uit een gemengde relatie. Hoe lichter hoe beter. Maar daardoor hoor je ook nergens meer bij. Je bent of te licht of te donker.
Kortom: dit boek is een aanrader, zeker voor lezers die in levensverhalen, cultuur en geschiedenis geïnteresseerd zijn.
Er bestaat ook een luisterboek, voorgelezen door Dido Michielsen.
Ook is er een prachtige film: Ze noemen me baboe, een film uit 2019, geheel in het Maleis gesproken, verteld door de baboe. De film draait soms in filmhuizen. De film is samengesteld uit talloze filmfragmenten van Nederlanders die in Indonesië woonden en die zo bij elkaar gezocht zijn, dat er een verhaal is ontstaan. Deze baboe was geen njai, maar het geeft een heel mooi beeld van de rol van de baboe. Bovendien speelt de film in de jaren ‘30-’48. In het boek gaat Isah in 1917 dood.
Marken, 19 mei 2020
Anita Kenbeek